خیانت در امانت

جرم خیانت در امانت از جرایمی است که امروز در دوازده دادگستری ها به صورت گسترده مطرح شده  و حجم بالایی از دعاوی کیفری را به خود اختصاص می‌دهد‌.

مبنای قانونی اینجا ماده ۶۷۴  کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی است.  در این ماده اشاره شده است که:

《هرگاه اموال منقول يا غير منقول يا نوشته‌هايى از قبيل سفته و چك و قبض و نظاير آن به عنوان اجاره يا امانت يا رهن يا براى وكالت يا هر كار با اجرت يا بى‌اجرت به كسى داده شده و بنابراين بوده است كه اشياء مذكور مسترد شود يا به مصرف معينى برسد و شخصى كه آن اشياء نزد او بوده آنها را به ضرر مالكين يا متصرفين آنها استعمال يا تصاحب يا تلف يا مفقود نمايد به حبس از شش ماه تا سه سال محكوم خواهد شد.》

ارکان تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت

بر مبنای توضیحاتی که از ماده فهمیده می­شود خیانت در امانت در زمانی اتفاق می­افتد در مالی به شخصی سپرده شده بوده و بنا بر این بوده که او آن مال را پس بدهد یا به مصرف مشخصی برساند اما چنین نکرده و اینکه مال امانی را مسترد نمی­کند.

جرم خیانت در امانت هم می‌تواند به صورت فعل مثبت یعنی انجام دادن کاری صورت بپذیرد می توان به صورت فعل منفی یعنی خودداری از انجام دادن کاری صورت پذیرد.

خیانت در امانت جرم مقید به نتیجه است یعنی برای اینکه اعمال شخص است که مجرمانه پیدا کرده و شخص مجرم خوانده شود باید ضرب ای از جانب اعمال او به شخص دیگر وارد شود.

مالکیت مال امانی

شخصی که مال را به امانت می دهد حتماً باید مالک بوده باشد یا اینکه از طرف مالک اجازه در امانت دادن آن مال را داشته باشد.  اگر چنین نباشد نمی‌توان اتفاقی که افتاده را جرم خیانت در امانت نامید.

وجود رابطه امانی

مالی که نسبت به آن ادعای خیانت در امانت می شود  بایستی قبلا به صورت امانی در اختیار شخص متهم قرار گرفته ب پس وجود رابطه امانت بین امانت گذار و امانت گیرنده برای تحقق  جرم خیانت در امانت لازم است.

انواع امانت

امانت بر دو نوع است امانت قانونی و امانت قراردادی. امانت قراردادی آن است که دو شخص با هم توافق می کنند و مالی از طرف یکی از آنها به دیگری سپرده می شود تا از آن نگهداری کند یا به مصرف خاصی برساند.

اما امانت قانونی در جایی است که قانون مالی را در دست کسی در حکم امانت فرض کرده و احکام امین را بر  شخص بار کرده باشد. باید توجه داشت که جرم خیانت در امانت تنها در ‏ امانت قراردادی قابل طرح و پیگیری است.

وجود سوء نیت

شخصی که متهم به خیانت در امانت می شود  بایستی به این موضوع کمال به صورت امانی دردست اوست علم داشته باشد و بداند که مال متعلق به دیگری به صورت امانت در دست اوست.

و همچنین با سوء نیت و قصد ضرر زدن به صاحب مال از پس دادن و یا انجام اعمالی که آن مال برای آن به او سپرده شده است خودداری نماید.

این جرم از جرایم تعذیری است چونکه سابقه فقهی دارد و بر مبنای قاعده “اوفوا بالعقود”  بنا نهاده شده است.

موضوع جرم خیانت در امانت

در مورد اینکه آیا موضوع جرم خیانت در امانت باید از  اموالی باشد کمان به آنها یافت نمی‌شود و یا اینکه در مورد اموالی که هدف از آن ها خود مال نیست بلکه استفاده مال شرط است مثل پول نقد  اختلاف نظر است.

به عقیده بسیاری از حقوقدانان اگر موضوع امانت چیزی مثل پول باشد خیانت در امانت تحقق نمی یابد بلکه بایستی دعوای مطالبه آن و از دادگاه های حقوقی مطرح شود.

اینجاست که هنر وکیل و دانش او مشخص می کند چگونه از حقوق موکل دفاع کند.

سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که اگر شخصی با دیگری رابطه امانی داشته و مالی را نزد او به امانت بگذارد و شخص امین فوت کند و وراث او نسبت به مال خیانت در امانت کند آیا مشمول تعریف جرم خیانت در امانت می­شوند؟

در پاسخ باید گفت که چون رابطه امانی بین شخص متوفی و صاحب مال وجود داشته است و این رابطه قابل تعمیم به بررسی نیست پسورد خیانت در امانت نیز در این حالت موضوعیت ندارد.

مجازات خیانت در امانت

بر اساس ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی در باب تعزیرات بیان شده است که هر کس مرتکب جرم خیانت در امانت می شود مستحق مجازات از شش ماه تا سه سال حبس می باشد.

شرایط جرم اتفاق افتاده و همچنین شرایط مرتکب جرم  مجازاتی بین حداقل و حداکثر بیان شده برای مرتکب تعیین می نماید.

اشکال خاص جرم خیانت در امانت

صورت های خاصی از جرم خیانت در امانت هم موجود می باشند که به عنوان مجرمانه خاص و مجازات معین و ویژه دارند در زیر برخی از آنها را بررسی می نماییم:

جرم اختلاس

عبارت است از اینکه مالی که حسب وظیفه به کارمند دولت سپرده شده است توسط او تملک شود.  این جرم در ۵ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا اختلاس و کلاهبرداری مطرح شده است.

در این ماده  ویژگی خاصی که برای مرتکب ذکر شده کارمند دولت بودن است. در این ماده فقط تصاحب و تملک شده البته تلف عمدی اموال دولتی هم در حکم اختلاس است.

 همچنین جرم باید بر روی اموال دولت اتفاق بیفتد و یا اموالی که از اشخاص نزد دولت است از ویژگی خاصی برای ما هم ذکر شده است.

جرم تصرف غیرقانونی

این جرم موضوع ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی در باب تعزیرات است و نباید این جرم را با جرم تصرف عدوانی اشتباه گرفت. و در حالتی اتفاق می افتد  که کارمندی که مال به او سپرده شده است مال را تصاحب نمی‌کند اما مورد استفاده غیر قانونی قرار می دهد. تفاوت اصلی بین این جرم و جرم اختلاس این است که در جرم اختلاس قصد تملک وجود دارد ولی در جرم  تصرف و استفاده غیر قانونی قصد تملک موجود نیست.

در آخر لازم به ذکر است که گروه وکلای ایران دادفر با گروهی از بهترین وکلای  دعاوی خیانت در امانت همکاری می نماید و شما نیز می توانید برای یافتن بهترین وکیل در این زمینه گروه وکلا ارتباط برقرار کنید.