سند یا اسناد عوامل ایجاد اعتماد در جامعه هستند و توسط افراد و اشخاص معتبری تنظیم می شود و وجود آن ها در سطح جامعه باعث افزایش اعتماد ما بین افراد می شود.
اگر سند یا اسنادی جعل شوند این اعتماد در جامعه از بین می رود و باعث ایجاد هرج و مرج در جامعه می شود. تنظیم و جعل سند، باعث افزایش آمار کلاهبرداری در سطح جامعه و ما بین افراد می شود.
جعل سند باعث ایجاد اختلال در جوامع و نظم جوامع می شود و به همین دلیل توسط قانون و مقررات هر کشوری، جعل اسناد مجازات قانونی دارد. وجود مجازات و قوانین برای جعل سند باعث کنترل و کاهش کلاهبرداران در جامعه می شود و آمار افرادی که اقدام به تنظیم سند جعلی و جعل اسناد می کنند را بسیار پایین می آورد.
حال در ابتدا می خواهیم به تعریف و معنی دقیق جعل اسناد بپردازیم.
جعل سند چیست؟
جعل سند و یا جعل اسناد در واقع ایجاد نوشته هایی با امضا و مهر های رسمی و یا غیر رسمی و یا ایجاد تغییرات مهم و اساسی در سند یا اسناد واقعی همچون: تغییر تاریخ های موجود در سند، ایجاد خط و خطوط و خراش های مختلف بر روی سند، الحاق، دست بردن به مشخصات موجود در سند و یا تعویض نام و هر نوع تغییراتی که بر کلیت سند و ماهیت سند اثرات مهمی خواهد گذاشت و بدون اجازه صاحب رسمی آن سند انجام شوند، جعل سند گفته می شود.
جعل سند یک نوع کلاهبرداری و جرم است که توسط قانون مجازات برای آن و نوع آن تعیین شده است و معمولا این اسناد به منظور فریب و کلاهبرداری از افراد جامعه مورد استفاده قرار می گیرند. افراد کلاهبردار یا مجرم از طریق این اسناد غیر رسمی و جعلی اقدام به ضبط اسناد غیر قانونی و یا فروش املاک می کنند.
معمولا بیشتر اسنادی که جعل می شوند اسناد هویتی هستند، این نوع اسناد توسط تبهکاران جعل می شوند و معمولا بر اساس آمار شکایات و قضایای دادگاهی، این اسناد جعلی ضبط شده توسط افراد حرفه ای نوشته می شوند و دارای شباهت بسیار زیادی با اسناد واقعی می باشند و به همین دلیل تعداد بسیاری از افراد موجود در جامعه فریب می خورند و فکر می کنند که این اسناد که با دقت بسیار و هوش بالایی جعل شده اند، اسناد واقعی و حقیقی هستند.
تعداد بسیاری از افراد که ماشین و یا اتومبیل و یا حتی طلا می فروشند از این اسناد جعلی استفاده می کنند تا به سرعت و به راحتی دست آن ها برای مشتریان رو نشود و مشتریان گمان کنند که این اسناد واقعی و حقیقی هستند.
انواع جعل سند داریم و در ادامه این مقاله سعی داریم که انواع اسناد جعل موجود و یا انواع جعل اسناد را بررسی کنیم.
انواع جعل اسناد:
جعل جرم: جعل جرم شامل حجم وسیعی از فعالیت های مختلف و یا عدم فعالیت ها که شامل مجازات های قانونی می شوند.
جعل اسناد هویتی: جعل اسناد و مدارکی که مربوط به هویت افراد و شناسایی افراد می شوند. جعل اسناد شناسایی و هویتی همچون: کارت ملی، مدارک شناسایی، کارت معافیت از خدمت، گواهینامه، مدارک شناسایی صنفی، گذرنامه و یا پاسپورت، انواع کارت ها، مدارک هویتی اشخاص و انواع مختلف از کارت ها… می باشد.
جرایمی علیه انواع اموال: این نوع جعل اسناد و نوشته هایی شامل نقض حقوق افرادی که مالک آن اموال هستند، می باشد. این جرائم شامل: خیانت در امانت، انواع کلاهبرداری ها، صدور چک، معامله مال مسروقه، سرقت و سایر موارد می باشد.
جرم جعل سند و مجازات آن چیست؟
در سال ۱۳۷۵ مجازات برای جعل اسناد و جاعلان اسناد در نظر گرفته شد و از آن پس به بعد برای این افراد مجازات قانونی در نظر گرفته شد و طبق مواد ۵۳۲_ ۵۳۶ تعزیرات قانون مجازات کشور جمهوری اسلامی ایران نوشته و تعیین شد.
مجازات و مقررات موجود در کشور برای جعل اسناد رسمی بسیار بیشتر از جعل اسناد غیر رسمی در نظر گرفته شده است.
انواع مجازات در نظر گرفته شده برای جاعلان اسناد رسمی و غیر رسمی:
مجازاتی که برای جعل اسناد غیر رسمی و استفاده از جعل اسناد غیر رسمی در نظر گرفته شده جبران خسارت ایجاد شده و علاوه بر این زندانی و حبس به مدت شش ماه الی دو سال است و یا اینکه پرداخت مبلغی معادل با ۳ میلیون الی ۱۲ میلیون ریال است.
طبق قانون اگر شخص اطلاع داشته باشد و از جعل بودن سند آگاهی داشته باشد و از آن سند یا نوشته استفاده کند، دچار خطا شده است و مرتکب یک جرم شده و مجازات خواهد شد و اما اگر سند در نظر گرفته شده یک سند رسمی می باشد مجازات در نظر گرفته شده برای آن، شش ماه الی سه سال زندان و حبس می باشد و یا پرداخت مبلغی برابر با ۳ میلیون ریال الی ۱۸ میلیون ریال خواهد بود.
اگر کارمند شرکت یا اداره دولتی در حین انجام وظایف قانونی خود و یا امور مربوط به کار و وظیفه خود مرتکب خطا و جرم جعل سند شود و سندی را جعل کند از لحاظ قانونی مجازات می شود. مجازات این کارمندان برابر با یک سال الی پنج سال می باشد و یا پرداخت هزینه ای معادل با شش میلیون ریال الی ۳۰ میلیون ریال می باشد.
اگر شخصی کارمند دولتی و یا اداره دولتی و یا غیر دولتی نباشد و سند و نوشته ای که رسمی است را جعل کرده باشد مجازات می شود و مجازات آن حبسی برابر با ۶ ماه تا سه سال می باشد و یا جریمه ای به مبلغ سه میلیون ریال الی ۱۸ میلیون ریال باید پرداخت کند.
علاوه بر این موارد ذکر شده موضوعات دیگری نیز هستند که جعل سند به حساب می آیند و مجازات برای آن ها در نظر گرفته شده است برای مثال: جعل رسید، جعل امضا، جعل مهر و یا ساخت مهر جعلی، جعل علامت، تصویر برداری از اوراقی همچون اوراق هویتی و مدارک دولتی، جعل اسناد پزشکی و انواع اسناد که غیر رسمی و یا رسمی هستند. این جعل اسناد هم جرم به حساب می آیند. این جعل اسناد ذکر شده دارای مجازات خاص و تعیین شده برای خود می باشند.
لازم به ذکر است که جعل امضا مجازات جدی ندارد اما جعل امضا جعل همراه با جعل سند و یا اسناد، مجازات دارد. یعنی قرار گیری یک امضا جعل همراه با سند جعل یک جرم به حساب می آید.